MIERNIKI, MIERNICZKI… - DLACZEGO KALIBRACJA MIERNIKA JEST WAŻNA.
Obecnie na rynku jest ogromna ilość popularnych mierników-testerów przewodności, tanich, bardzo tanich, drogich i bardzo drogich konduktometrów. Jednak żaden z mierników bez właściwej kalibracji nie będzie pokazywał wartości przewodności zbliżonej do rzeczywistości. I nie pomoże nawet jego cena.
Ogólnie rzecz biorąc przyjmuje się, że kalibracja powinna być jak najbliżej zakresu pomiarowego. O co chodzi z kalibracją? "przecież mierniki są kalibrowane fabrycznie". No tak są. Tylko w jakim zakresie? Najbardziej popularne i spotykane kalibracje fabryczne to 700 uS i 1413 uS. W przypadku zbiorników z krewetkami dokonuje się pomiaru typowo w zakresie około 150 - 300 uS. Więc pomiar tak skalibrowanym miernikiem będzie obarczony błędem. Właściwie nie ma tygodnia, żeby ktoś nas nie pytał o kalibrację miernika. Kalibrowaliśmy różne mierniki. Błędy wskazań w porównaniu z miernikiem laboratoryjnym wynosiły 30,40 a nawet 70 uS "w górę i w dół". Głównie dotyczyły się one najtańszych dostępnych mierników na rynku lub nieumiejętne wykonanej kalibracji.
Zrobiliśmy test. Nie wybraliśmy do testów najtańszych mierników z popularnego serwisu aukcyjnego za paręnaście złotych. Do testu użyliśmy zupełnie nowych mierników firmy HM Digital modele: EC-3, AP-2 oraz COM-100. Przed testem wymieniliśmy baterie na nowe. Użyliśmy mierników HM Digital m.in. dlatego, że mierniki posiadają możliwość dowolnej kalibracji. Jako miernika laboratoryjnego użyliśmy profesjonalnego sprzętu tzn. miernika CPC-401 firmy Elmetron z czujnikiem temperatury oraz specjalnej elektrody EPS-3Z firmy Eurosensor do pomiarów przewodności właściwej. Oczywiście miernik laboratoryjny posiadał odpowiednią kalibrację do zakresu pomiarowego. Więcej informacji nt. użytych mierników HM Digital oraz użytego sprzętu można znaleźć w sieci, więc nie będziemy ich powielać. Test polegał na sprawdzeniu wskazań poszczególnych modeli mierników typowej wody (taka jaka w zbiornikach z krewetkami caridina) o przewodności ok. 150-300 uS. Woda użyta do testu miała przewodność 263 uS. Rezultaty porównania widoczne są na zdjęciu poniżej.
Porównując wskazania mierników i miernika laboratoryjnego widać różnice. Absolutnie nie oznacza to, że mierniki HM Digital są złe. Wręcz przeciwnie. Jak każde urządzenie tego typu bez odpowiedniej kalibracji do danego zakresu pomiarowego będzie pokazywać rozbieżne wartości pomiaru, w stosunku do miernika, który jest wykalibrowany do tego właśnie zakresu. Ale i tak potwierdza się "stara prawda", że warto zapłacić nieco więcej i mieć dobry sprzęt. Jakość wykonania i użyte materiały (głównie chodzi o elektrody pomiarowe) w miernikach HM są wysokiej jakości np. miernik COM-100 posiada wymienne platynowe elektrody.
Czy ok. 20 uS to dużo? To jednocześnie mało i bardzo dużo. Wszystko zależy od tego czego oczekujemy. Przy badaniu wody z kranu, która ma np. przewodność ok. 1400 uS różnica 20 uS nie będzie stanowić jakiegoś problemu. Ale w przypadku przygotowywania wody dla krewetek Caridina 20 uS jest to już dużo. Biorąc pod uwagę, że obecne na rynku mineralizatory dają różne stosunki H/GH i 20 uS może oznaczać średnią różnicę w twardości ogólnej GH ok. 0,5 dGH. Trzeba zauważyć, że mówimy o testach mierników z "górnej półki", dlatego też różnice nie są na poziomie 50 czy 60 uS jak to bywa w przypadku najtańszych mierników dostępnych na rynku.
Poniżej na zdjęciu widać mierniki HM, które zostały skalibrowane roztworem TEST SOLUTION o przewodności 250 uS.
Wskazania po kalibracji można powiedzieć, że są zgodne. Największą różnice pokazuje miernik AP-2 „aż” 5 uS 🙂 Oczywiście to żaden problem. Tym bardziej, że wskazywana wartość mieści się w zakresie dokładności tego urządzenia ± 2%.
W JAKICH JEDNOSTKACH MIERZYĆ? TDS CZY US?
TDS (ppm) i EC (uS) to zupełnie inne jednostki. Nie ma jednego przelicznika TDS na uS. Dlatego, że roztwory różnych jonów mają inną przewodność. Na przykład można przygotować kilka roztworów różnych soli o tym samym stężeniu powiedzmy 1 ppm, ale o różnych wartościach przewodności.
TDS (ppm) i EC (uS) są ze sobą powiązane ale w przypadku zbiorników z krewetkami Caridina powinno się posługiwać tylko i wyłącznie jednostką przewodności EC w uS. TDS w uproszczeniu można powiedzieć, że jest jednostką umowną, tzn. można ją przeliczyć na EC (uS) w różny sposób i stosując różne przeliczniki: 0.45, 0.55 czy 0.67. Ogólnie zagadnienie TDS jest dość szerokie i aby dokładnie wyjaśnić jego wady i zalety powinien powstać osobny wpis o tym temacie. Biorąc pod uwagę fakt obecności na rynku mineralizatorów dających różne stosunki przewodności EC i GH (twardości ogólnej) i deklarowanie jakiś konkretnych wartości przewodności w uS przez producentów, stosowanie pomiaru TDS jest raczej bez sensu.
JAK CZĘSTO KALIBROWAĆ MIERNIK.
Elektrody miernika zużywają się z czasem i powodują fałszowanie wyniku. Należy zadbać przede wszystkim o częste wymiany baterii w miernikach najlepiej przed każda kalibracją. Słaba bateria w sposób drastyczny wpływa na wiarygodność wyniku, może zaniżać go nawet o kilkanaście uS. Kalibrację należy wykonywać okresowo. Zadbać też trzeba o czystość elektrod, można je przemywać alkoholem izopropylowym. Ewentualne osady mineralne można usunąć w 10% occie. Po każdym użyciu elektrody przepłukać wodą RO i osuszyć papierowym ręcznikiem.